ایلام؛ سرزمین گنجینه‌های کهن و قصه‌های هزاران ساله
به گزارش خبرگزاری بسیج ایلام به نقل از ایرنا در ایلام،ایلام، دیاری با پیشینه‌ای هزاران ساله، در دامان طبیعت زیبای غرب ایران آرام گرفته و یادگاری از شکوه زندگی و تمدن ایرانیان باستان است؛ این سرزمین کهن، همچون گنجینه‌ای تمام‌نشدنی، داستان‌هایی از فرهنگ، هنر و آداب مردمان گذشته را روایت می‌کند و در هر گوشه‌اش، اثری از تاریخ و هنر دیده می‌شود.
این سرزمین کهن، با قلعه‌های باشکوه، تپه‌های باستانی و موزه‌های شاخص خود، پیوندی عمیق میان گذشته و امروز برقرار کرده است.
سه گنجینه برجسته استان ایلام، یعنی قلعه والی، موزه باستان‌شناسی دره‌شهر و موزه تاریخ کشاورزی کاخ فلاحتی، همچون پنجره‌هایی برای گردشگران باز شده تا از دل تاریخ کهن این دیار، گوشه‌ای از هویت فرهنگی و اجتماعی آن را تماشا کنند.
ایلام، با کوه‌ها و تپه‌های رازآلود، رودخانه‌های آرام و سکوتی که با نجواهای تاریخ آمیخته است، همچنان زنده و پابرجاست و هر قدم در این دیار، سفری به ژرفای خاطرات و تمدن‌های ایران‌زمین است.
صدای تاریخ در گنجینه‌های ایلام؛ میراثی از تمدن و فرهنگ ایران‌زمین
ایلام، دیاری کهن با سه گنجینه تاریخی و فرهنگی، در آستانه روز جهانی موزه و میراث فرهنگی، صدای تاریخ را بلندتر از همیشه به گوش گردشگران و علاقه‌مندان می‌رساند.
موزه‌های قلعه والی، باستان‌شناسی دره‌شهر و تاریخ کشاورزی کاخ فلاحتی، نه تنها خانه‌ای برای اشیا باستانی هستند، بلکه محملی برای شناخت روح مردمان ایلام و ایران از گذشته تا امروز به‌شمار می‌آیند.
هر ساله، این گنجینه‌ها با نمایش آثار بی‌نظیر تاریخی؛ تمدن، هنر، آداب و رسوم ایلام را به بازدیدکنندگان معرفی کرده و نقش ویژه‌ای در حفظ میراث فرهنگی ایران ایفا می‌کنند.
ایلام، با این مجموعه‌های ارزشمند، پلی بین گذشته، حال و آینده ساخته تا هر ایرانی از روایت‌های سرزمین خود آگاه شود و تلاش بیشتری برای حفظ و بازخوانی این میراث گران‌بها داشته باشد.
موزه مردم‌شناسی قلعه والی ایلام؛ روایتگر زندگی و فرهنگ مردمان کهن
موزه مردم‌شناسی قلعه والی ایلام، یکی از جاذبه‌های گردشگری برجسته استان ایلام، در دل یک بنای تاریخی دوره قاجار، روایتی از زندگی، هنر و آداب گذشته مردمان این دیار را برای بازدیدکنندگان به تصویر می‌کشد.
این موزه در قلعه تاریخی والی شهر ایلام بنا شده است؛ عمارتی باشکوه که در سال ۱۳۲۶ هجری قمری به دستور غلامرضاخان والی، در محله حسین‌آباد (مشهور به ده بالا) و روی تپه چغامیرگ ساخته شد.
معماری خاص و منحصربه‌فرد قلعه والی، با طراحی ذوزنقه‌ای، سه ورودی، ۲۲ اتاق تو در تو، یک اتاق شاه‌نشین و ۶ زیرزمین، این بنا را به یکی از آثار شاخص تاریخی استان ایلام تبدیل کرده است.
از اقامتگاه والی تا گنجینه مردمی ایلام
این قلعه که در گذشته محل اقامت تابستانی غلامرضاخان والی بود، اکنون پس از چند مرحله مرمت و بازسازی، به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است.
فرآیند تبدیل این بنا به موزه در سال ۱۳۸۵ آغاز شد و امروز این مکان به مرکزی فرهنگی برای بازنمایی آداب و رسوم، پوشش‌های محلی، آیین‌های زندگی مردمان ایلام تبدیل شده است.
در این موزه، حرفه‌های تاریخی از جمله کشاورزی، نمدمالی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، زندگی در سیاه‌چادرها و آداب و رسوم ویژه‌ای مانند آیین‌های عروسی و سنت‌های اقوام مختلف ایلام به نمایش درآمده‌اند.
همچنین، معرفی زندگی شخصیت‌های برجسته تاریخی این استان، بخشی جذاب از این گنجینه است که گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
موزه قلعه والی نه تنها تاریخ و فرهنگ را روایت می‌کند، بلکه در ایام تعطیلات نوروز، میزبان نمایشگاه‌های صنایع‌دستی و سوغات محلی استان ایلام است، دوغ محلی، شیرینی‌ها، نان‌های سنتی و سایر محصولات بومی با روش‌های اصیل تولید، فضای موزه را برای بازدیدکنندگان جذاب‌تر و زنده‌تر می‌سازد.
این گنجینه، نمادی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردمان استان ایلام است، معرفی اقوام کُرد، لُر، لک و عرب و نمایش مؤلفه‌های اجتماعی، ارزش‌ها و باورهای این منطقه از برجسته‌ترین بخش‌های موزه است، غرفه‌های متنوع این مجموعه، آیین‌ها و سنت‌های گوناگون را به زیباترین شکل به گردشگران و علاقه‌مندان نشان می‌دهند.
موزه مردم‌شناسی قلعه والی ایلام، نه فقط محملی برای نگهداری آثار تاریخی، بلکه خانه‌ای برای شناخت روح مردمان این دیار و تبلوری از شکوه و غنای فرهنگی ایلام است؛ این موزه هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری است که به دنبال کشف رازهای گذشته و آشنایی با میراث فرهنگی این استان زیبا هستند.
موزه باستان‌شناسی دره‌شهر؛ نخستین گنجینه تخصصی غرب کشور
موزه باستان‌شناسی دره‌شهر، نخستین موزه تخصصی باستان‌شناسی استان ایلام و یکی از برجسته‌ترین گنجینه‌های تاریخی غرب ایران است که در سال ۱۳۸۴ در قلب شهرستان دره‌شهر راه‌اندازی شد.
این موزه، مجموعه‌ای نفیس از اشیای باستانی و آثار برجسته تاریخی، به‌ویژه مربوط به دوران ساسانی و شهر تاریخی دره‌شهر را در خود جای داده و به مقصدی ویژه برای علاقه‌مندان به تاریخ و تمدن ایران‌زمین تبدیل شده است.
شهرستان دره‌شهر، به‌عنوان نخستین شهر دوران ساسانی شناخته می‌شود و بخش بزرگی از تاریخ ۹ هزار ساله استان ایلام را در خود جای داده است؛ این شهرستان با داشتن آثار تاریخی متعددی نظیر شهر باستانی سیمره (ماداکتو) نقش مهمی در معرفی تاریخ و تمدن این منطقه ایفا می‌کند.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان دره‌شهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به فعالیت‌های این موزه، اظهار کرد: این گنجینه از سال ۱۳۸۴ افتتاح شده و اکنون دارای ۲۲۰ اثر تاریخی مربوط به دوره‌های مختلف است که در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
سیدمجتبی فرهادی درباره پیشینه آثار موجود در موزه گفت: این آثار شامل اشیای کشف‌شده در ۱۰ فصل کاوش شهر «ماداکتو» مربوط به دوره ساسانیان، آثار دوره هخامنشی و همچنین اشیای کشف‌شده از قاچاقچیان آثار باستانی هستند.
وی گفت: سال گذشته و نوروز امسال بیش از ۵۰۰ هزار نفر- بازدید از این موزه دیدن کردند که نشان‌دهنده اهمیت و جذابیت این مکان فرهنگی برای گردشگران داخلی و خارجی است.
مدیر میراث فرهنگی دره‌شهر با اشاره به قابلیت توسعه این موزه گفت: شهرستان دره‌شهر به‌ویژه در فصل بهار و ایام نوروز میزبان گردشگران بسیاری از نقاط مختلف کشور و حتی کشورهای دیگر است و غنا بخشیدن به این موزه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در ارتقای ظرفیت‌های گردشگری و باستان‌شناسی این شهرستان داشته باشد.
موزه باستان‌شناسی دره‌شهر، افزون بر آثاری از دوران ساسانی، اشیای تاریخی و کشفیاتی از شهرستان‌های اطراف را نیز در خود جای داده است، این آثار، نمایانگر شکوه تمدن کهن ایلام، معماری شهرهای باستانی و هنر مردمان پیشین هستند و حقایق بسیاری را در مورد فرهنگ، دین و معیشت مردمان این منطقه آشکار می‌کنند.
موزه باستان‌شناسی دره‌شهر، نه تنها یکی از گنجینه‌های ارزشمند استان ایلام، بلکه میراثی غنی برای تاریخ ایران‌زمین محسوب می‌شود. این موزه، پلی میان گذشته و حال است که علاقه‌مندان به تاریخ را به سفری ژرف در دل تمدن‌های کهن غرب ایران می‌برد.
شهر تاریخی سیمره، که حدود ۲۰۰ هکتار گستره دارد، یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای ساسانیان محسوب می‌شود و رازهای بسیاری از گذشته ایران را در دل خود حفظ کرده است.
این مجموعه ارزشمند، که در فهرست انتظار ثبت جهانی قرار دارد، با آثار بی‌نظیرش در موزه باستان‌شناسی دره‌شهر برای بازدیدکنندگان به نمایش درآمده است.
موزه تاریخ کشاورزی کاخ فلاحتی ایلام
گنجینه تاریخ کشاورزی استان ایلام در محل تاریخی کاخ فلاحتی شهر ایلام واقع شده است؛ این موزه، با چهار بخش نمایشی، شیوه‌های سنتی کشاورزی و ابزارهای مورد استفاده در گذشته را معرفی می‌کند.
در بخش نخست، ابزارهای سنگی مربوط به تپه علی‌کش، با پیشینه بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد، شامل تیغه‌ها، ریزتیغه‌ها و خراشنده‌هایی از جنس چخماق به نمایش گذاشته شده است.
در بخش دوم، مراحل سنتی کشاورزی شامل کاشت، داشت و برداشت به روش‌های سنتی در سده گذشته به تصویر کشیده می‌شود.
بخش سوم، به گیاهان دارویی و معرفی خواص آن‌ها اختصاص دارد.
و در بخش چهارم، اسناد مرتبط با زمین‌های کشاورزی قدیمی و ابزارهای سنتی کشاورزی مانند مهر خرمن قابل مشاهده است.
این گنجینه، نمایی جذاب از شیوه‌های معیشتی و فعالیت‌های کشاورزی در گذشته ارائه می‌دهد و یکی از مکان‌های فرهنگی و تاریخی مهم استان ایلام محسوب می‌شود.
موزه باستان‌شناسی؛ فرصتی برای تحول گردشگری در ایلام
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، نبود گنجینه دیرینه‌شناسی در مرکز استان (شهر ایلام) را یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه فعالیت‌های گردشگری و میراث فرهنگی در مرکز این استان برشمرد.
فرزاد شریفی با اشاره به وجود بیش از پنج هزار شی تاریخی در مرکز استان که در انبار آثار باستانی نگهداری می‌شود، اظهار کرد که این آثار مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی هستند و ساخت موزه باستان‌شناسی در مرکز استان ایلام نقش مؤثری در افزایش جذب گردشگر، آشنایی نسل جوان با تمدن و فرهنگ باستانی استان و ارائه آثار ارزشمند میراث فرهنگی خواهد داشت.
وی افزود: طرح مطالعاتی این موزه از سال‌های گذشته انجام شده و زمینی برای ساخت آن اختصاص یافته است، اما عملیات اجرایی نیازمند تأمین اعتباری بالغ بر ۶۰۰ میلیارد تومان از محل منابع استانی و ملی است.
شریفی ادامه داد: استان ایلام در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از استان‌های نوظهور در حوزه گردشگری مطرح شده و هر سال بر تعداد گردشگران آن افزوده می‌شود. ایجاد گنجینه باستان‌شناسی در شهر ایلام به‌عنوان مرکز استان می‌تواند تحولی چشمگیر در توسعه ظرفیت گردشگری و حفظ میراث فرهنگی این استان ایجاد کند.
استان ایلام، دیاری با پیشینه هزاران سال، همچنان راوی داستان‌هایی بی‌پایان از شکوه تمدن و فرهنگ مردمانش است؛ این استان که در قلب کوهستان‌های غرب ایران جای گرفته، به دلیل گنجینه‌های تاریخی و فرهنگی بی‌نظیرش، جایگاه مهمی در میراث تمدنی کشور دارد.
با وجود سه گنجینه برجسته شامل موزه مردم‌شناسی قلعه والی ایلام، موزه باستان‌شناسی دره‌شهر و موزه تاریخ کشاورزی کاخ فلاحتی، این استان فرصتی بی‌نظیر برای معرفی تاریخ، هنر و تمدن ایران‌زمین فراهم کرده است.
در آستانه روز جهانی موزه و میراث فرهنگی، استان ایلام با آثار تاریخی، طبیعی و آیین‌های سنتی‌اش همچنان توجه گردشگران و علاقه‌مندان را به‌خود جلب می‌کند، اما نبود موزه باستان‌شناسی در مرکز استان یکی از چالش‌های مهمی است که از دید مدیرکل میراث فرهنگی ایلام، می‌تواند با ساخت و توسعه آن، نقطه عطفی در رونق گردشگری استان ایجاد کند.
بدون شک، با توسعه زیرساخت‌های گردشگری و توجه بیشتر به معرفی این آثار، ایلام می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم گردشگری ایران تبدیل شود، بر پایه این گزارش، شهر باستانی ماداکتو یکی از نخستین آثار تاریخی ایران است که در شهرستان دره‌شهر استان ایلام قرار دارد.
این شهر که قدمت آن به دوره ساسانی بر می گردد، سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در زمان خود، پایتخت تابستانی ایلامیان بوده است.
ایلامی‌ها، تمدنی برجسته در پایان هزاره سوم پیش از میلاد بنا نهاده بودند و شهر تاریخی دره‌شهر یا ماداکتو را به‌عنوان پایتخت تابستانی خود ساختند.
بر پایه داده‌های باستان‌شناختی، ایلام قدیمی‌ترین استان ایران به شمار می‌رود و به عنوان بخشی مهم از تمدن ایلام، که در همسایگی میان‌رودان (بین‌النهرین) عراق قرار داشته، دارای ۱۱ هزار سال پیشینه تاریخی است.
استان ایلام دارای یک‌هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی، طبیعی و گردشگری است که تاکنون ۷۷۴ اثر آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
از این تعداد، ۷۳۷ اثر تاریخی، ۲۴ اثر معنوی، ۶ اثر طبیعی و هفت اثر مربوط به مکان‌های رویداد دفاع مقدس هستند.
نویسنده : عظیم پیرانی
