یلدا؛ بهانه ای برای یک دورهمی ساده/ رسم و رسومی که کمرنگ شدند
به‌گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی؛ در آستانه آخرین شب پاییز یا همان شب یلدا قرار داریم؛ شبی که طولانی ترین شب و کوتاه ترین روز سال را به نام خود ثبت کرده و تمام تفاوتش با شب های دیگر سال تنها ۶۰ ثانیه است. از دیر باز یلدا که از راه می رسید، پیر و جوان و کودک و زن و مرد در خانه بزرگ خانواده گرد هم می آمدند و شبی به یادماندنی را در خاطراتی شیرین رقم می زدند و جوانان در لابه‌لای این قصه ها و خاطرات درس زندگی می آموختند.
اگر اندکی به قدیم تر بر گردیم شرایط با اکنون بسیار متفاوت بود؛ حافظ خوانی، دست و پا زدن برای پیدا کردن یک هندوانه شیرین در واپسین لحظه های پاییز، چشیدن طعم انار، گندم برشته، کشمش و گوش سپردن به خاطرات قدیمی بزرگترهای فامیل در بلندترین شب سال، همگی برای تحقق هدف «کنار هم بودن اعضای خانواده» رقم می خورد.
یلدا آغازی می شد برای دوستی ها و محبت ها تا کودکان بیاموزند هیچ سرمایی نمی تواند گرمای صله ارحام، همدلی، دوستی و دعا برای نزول نعمات الهی را در یک خانه به یغما ببرد.
واژه «یلدا» به معنی «زایش زادروز» و تولد است؛ برگزاری جشن در این شب، همواره از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است و در هر نقطه از کشور ما با آیین خاصی برگزار می شود.
آداب شب یلدا در استان مرکزی
آیین شب یلدا در استان مرکزی از دیرباز در سه شب متوالی با عناوین شب "چله بزرگه"، "چله وسطی" و" چله کوچیکه" برگزار می‌شده است.
در شهرستان خمین و آبادی هایش شب چله، همه اعضای خانواده هر جا که باشند به خانه برمی گردند تا با در کنار هم این شب را خوش بگذرانند.
مردم این منطقه عقیده دارند در شب چله باید هفت خوراکی از جمله هندوانه، خربزه، انار، سیب، به و انگور و دو نوع ترشی یعنی پیازترشی و سیرترشی در سفره داشته باشند.
شب چله که فرا می رسد، بانوی خانه کدوحلوایی را با گرمای تنور مهیا می کند؛ گندم برشته هم بو می دهد و از چدار یا سقف خانه و اتاق چند رشته کشمش سبز پاکیزه و به نخ را کشیده می چیند و مجمعه بچه ها را به قول خودشان رنگین می کند و شب چله می گیرند.
خوراکی ها و میوه های خوش طعم و معطر را پدر خانواده تقسیم می کند و قصه گفتن، معما پرسیدن و شعر خواندن تا نیمه های شب ادامه دارد.
در شهر دلیجان در شب چله کدو حلوایی را قطعه قطعه کرده و آن را با آب می پزند و آن را به عنوان دسر حتماً تناول می‌کنند. یکی دیگر از خوراکی هایی که حتماً در این شب می خورند، زردک (هویج زرد، هویج بومی) است که آن را مثل کدو می پزند یا آن را به صورت خام می تراشند و ریش ریش می کنند و سپس آن را می خورند.
بردن "شب چلگی" برای نوعروسان
در اراک؛ مرد خانواده به وسع خود برای خانواده «شب‌چله ای» یعنی هندوانه، خربزه، پرتقال، انار، سیب و آجیل شب چله می خرد. کسانی که دختری برای پسر خود نامزد کرده اند برای عروس آینده خود "شب چله ای" می فرستند. چیز‌هایی که شب چله برای عروس آینده یا دختر تازه عروس فرستاده می شود یک قواره پارچه، نان شیرینی و چند نوع میوه است.
مردم اراک معتقدند خوردن میوه و شبچره در شب چله خاصیت فراوان دارد. قبل از خوردن یا بعد از خوردن شبچره، بزرگ خانواده برای همه قصه شب چله را می گوید و آن قصه، قصه یک پیرمرد و ۷ پسرش در یک شب سرد زمستانی است.
در شهرستان فراهان؛ مردم شب چله گندم شاهدانه، کشمش، مغز بادام، مغز گردو، سنجد، انگور، هندوانه، خربزه و کالک جوجه ترشی (خربزه‌های دیمی کوچک که در خمره کرده و رویش سرکه ریخته می شود) می خورند.
شب چله نو عروسان یک جفت کفش، یک قواره پارچه پیراهنی، مقداری شیرینی، گردو، بادام، کشمش، سنجد و آجیل در پنج یا شش مجمعه است که توسط دختر‌های قوم و خویش داماد به خانه نوعروس برده می شود.
در منطقه ساوه از مراسم بسیار زیبا و پسندیده مردم در این شب، فرستادن هدیه ای از طرف خانواده داماد برای خانواده عروس است. این هدایا معمولاً شام، میوه، شیرینی و غیره است. خانواده عروس نیز در ظروف هدایا یک جفت جوراب یا دستکش پشمی به عنوان پاسخ به حرمت خانواده داماد می گذارند.
رسومی که رو به فراموشی می رود
اما به نظر می رسد که در سال های اخیر، مدرنیته و در کنار آن فضای مجازی چهره این رسوم کهن و فلسفه اصلی شب یلدا را دست خوش تغییر و تحول کرده اند. صفا و صمیمتی که در گذشته بیشتر بود و سفره‌ها کم رنگ تر؛ امروزه رابطه عکس با یکدیگر پیدا کرده اند.
مدت هاست رسوم و آئین تاریخی ایرانی ها توسط فرهنگ های بی بنیان مورد هجمه قرار گرفته اند؛ اگر در صفحات مجازی چرخی بزنیم، می‌بینیم زرق و برق، رنگ ها و زیبایی ها، لباس های ست، آتلیه های عکاسی، سفره های یلدایی و چشم و هم چشمی ها جای سادگی گذشته را گرفته و از سنت ها و آداب گذشته های دور خود فاصله گرفته ایم و دور هم نشینی های یلدایی در آخرین شب پاییزی دیگر طعم قصه و متیل و شاهنامه و حافظ ندارد.
انتهای پیام/
