کم‌توجهی بخش خصوصی به واحدهای تحقیق و توسعه نگران‌کننده است
به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، عبدالرضا واعظی در سمینار نقش دانشگاه در توانمندسازی صنایع با رویکرد تولیدات دانش بینان در دانشگاه پیام نور تبریز گفت: بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی کشورمان سهم بسیار کمی در سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه رادارند که این وضعیت بسیار نگران‌کننده است.
وی افزود: در ایران بیش از ۷۰ درصد سرمایه‌گذاری در واحدهای تحقیق و توسعه توسط دولت انجام می‌شود و این یعنی دانشگاه‌های ما دولتی هستند و ما نفت را می‌فروشیم و به دانشگاه‌ها می‌دهیم تا تحقیق و توسعه را انجام دهند.
واعظی انحصار و رانت در صنایع، درون‌زا نبودن و همچنین نگرش هزینه‌ای بودن واحدهای تحقیق و توسعه را مهم‌ترین موانع توسعه واحدهای تحقیق و توسعه در کشور دانست و افزود: جایی که انحصار در تولید داشته باشیم یا تولید ما از نوع مونتاژ باشد نیاز به R&D نداریم.
وی خاطرنشان کرد: هرزمانی انحصار و رانت را از صنعت برداریم حتماً باید سراغ دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان و R&D برویم و مجبور خواهیم بود رقابت کنیم و باوجود رقابت است که واحد تحقیق و توسعه صنایع معنی پیدا می‌کند.
عبدالرضا واعظی افزود: در ادبیات بین‌المللی هزینه انجام‌شده توسط کشورها برای توسعه واحدهای تحقیق و توسعه را سرمایه‌گذاری می‌دانند درحالی‌که در کشور ما متأسفانه به‌جای کلمه سرمایه‌گذاری از واژه هزینه تحقیق و توسعه استفاده می‌شود و این موضوع تفاوت اصلی نگاه ما و کشورهای پیشرفته به موضوع R&D را می‌رساند یعنی در کشورهای توسعه‌یافته هزینه انجام‌شده در توسعه واحدهای تحقیق و توسعه صنایع را سرمایه‌گذاری می‌دانند و در کشور ما این موضوع هزینه کرد محسوب می‌شود.
رئیس پارک علم و فناوری استان تحقیق و توسعه را بر اساس تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (OECD)؛ «انجام هرگونه کار خلاق به طریقی نظام‌مند به‌منظور انباشت دانش ازجمله دانش بشری، فرهنگی و اجتماعی و استفاده از این انباشت دانش برای طرح کاربردهای جدید» عنوان و بیان کرد: رشد اقتصادی حاصل از تحقیق و توسعه از مسیر افزایش سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه و افزایش نیروی انسانی متخصص فعال در R&D به دست می‌آید.
وی با اشاره به میزان سرمایه‌گذاری کشورهای توسعه‌یافته در امر توسعه واحدهای تحقیق و توسعه گفت: متأسفانه به‌استثنای چند کشور توسعه‌یافته کشور ما و سایر کشورهای جهان در این آمار در مجموع فقط دو درصد از این سهم را داشته‌اند.
رئیس پارک علم و فناوری استان گفت: به لحاظ سهم سرمایه‌گذاری در R&D در سال ۲۰۲۰ کشورهای توسعه‌یافته زمینه‌های مختلفی را در اولویت قرار داده‌اند؛ مثلاً امریکا ۸۴ درصد سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه را در حوزه ICT و سلامت انجام داده و کشور چین حوزه‌های محصولات و خدمات مرتبط با ICT و صنایع هوا و فضا را در اولویت‌های سرمایه‌گذاری خود قرار داده‌اند و با بررسی سایر کشورهای توسعه‌یافته هم به این نتیجه می‌رسیم که سلامت و فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین حوزه برای سرمایه‌گذاری در امر تحقیق و توسعه را شامل می‌شود.
وی با مقایسه میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ دنیا در امر تحقیق و توسعه و نرخ رشد آن در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۱۹ گفت: شرکت آلفابت(هولدینگ گوگل) حدود ۲۳ هزار میلیارد یورو در سال برای واحد تحقیق و توسعه خود هزینه کرده است و به لحاظ میزان هزینه و نرخ رشد آن رتبه اول در دنیا را به خود اختصاص داده است.
واعظی اضافه کرد: بر اساس گزارش کمیسیون اروپا حتی شیوع پاندمی کرونا هم باعث کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه نشده است و در دوران کرونا شرکت‌هایی سرپا ایستاده‌اند که از سال‌ها قبل در زمینه توسعه واحدهای تحقیق و توسعه خود سرمایه‌گذاری کرده بودند.
رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی تقویت فرهنگ و گفتمان R&D در میان مدیران دولتی و صنایع، تقویت زیرساخت‌های قانونی توسط دولت، کاربست سیاست‌هایی نظیر مشوق‌های مالیاتی با مشارکت در ریسک، درون‌زا نمودن تولید و رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، خصوصی کردن پژوهش از طریق حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وهم نوآوری (Co-Innovation) صنایع با دانشگاه، پارک و شرکت‌های دانش‌بنیان را مهم‌ترین عوامل توسعه واحدهای تحقیق و توسعه در کشور دانست.
