آثار منفی مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی بر انسان
به گزارش سرویس جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، مصرف کودهای شیمیایی در ایران از سال ۱۳۲۰ با وارد کردن ۱۱ تن از انواع کودهای شیمیایی آغاز شد و از سال ۱۳۲۵، وزارت کشاورزی به وارد کردن همه ساله کودهای شیمیایی اقدام کرد، ابتدا تعادل نسبتاً مناسبی بین مصرف انواع کودهای آلی و معدنی وجود داشت، ولی این تعادل دوام چندانی نداشت به طوری که در ۲۵ سال گذشته افزایش مصرف سالیانه کودهای ازته و فسفاته در طول دهه ۶۰ و ۷۰ بیش از ۱۰ درصد بوده است و در عوض مصرف کودهای پتاسیمی، مواد آلی و کودهای کامل (کودهای محتوی عناصر ریزمغذی) تقریباً فراموش شده است.
در این گزارش برای بررسی معایب استفاده از کودهای شیمیایی بر طبیعت و انسان و راه‌های کاهش مصرف آن با کارشناسان و مسئولان حوزه‌های مختلف به گفتوگو پرداختیم که در ادامه با هم می‌خوانیم.
حسین شمس، متخصص بیماری‌های داخلی ریه با اشاره به آثار منفی کودهای شیمیایی بر افراد و به ویژه کشاورزان گفت: به دلیل ارتباط مستقیم کشاورزان با این مواد اغلب این افراد با کاهش ظرفیت‌های ریوی مواجه هستند که بیشتر این خطرات در دو بازه زمانی حرس کردن و پخش کردن این سموم سلامت آن‌ها را تهدید می‌کند.
استفاده از کودهای شیمیایی در حاصلخیزی زمین و محصولات بدست آمده نیز تأثیر منفی دارد
این متخصص بیماری ریه با بیان اینکه کسانی که دچار برونشیت مزمن یا آسم هستند بیشتر در خطر تنگی نفس قرار دارند، ادامه داد: استفاده از کودهای شیمیایی نه تنها در سلامتی افراد بلکه در حاصلخیزی زمین و محصولات بدست آمده نیز تأثیر منفی دارد و کیفیت مواد غذایی را دچار تغییرات نامطلوب می‌کند.
نهاده‌های جایگزین طبیعی برای مبارزه با آفات نقش مهمی در کاهش استفاده از سموم دارند
در ادامه عبدالمجید شیخی کار‌شناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار سینا ضمن اشاره به اینکه استفاده از کودهای شیمیایی در کشور ایران نسبت به دیگر کشور‌ها از سطح متوسط بالا‌تر است، عنوان کرد: فقدان مدیریت در میزان مصرف این سموم منجر به شکل‌گیری مشکلات عمده‌ای در تولید محصولات سالم شده و سلامت جامعه و محیط را تحت‌الشعاع قرار داده است.
این کار‌شناس اقتصادی با بیان اینکه استفاده از نهاده‌های جایگزین به صورت طبیعی نقش مهمی در کاهش استفاده از سموم دارد، تأکید کرد: راه امنیت ملی ما در امنیت غذایی است و راز حفظ امنیت غذایی در تولید محصولات ارگانیک و غذای سالم، طبیعی و دست نخورده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه تحقیقات در حوزه کشاورزی دارای پتانسیل بالایی است که به درستی هدایت نمی‌نشود، گفت: در حوزه اقتصاد پنج حلقه اصلی وجود دارد که شامل تحقیقات، آموزش، اجرا، ترویج و بهره‌برداران است و با هم ارتباط مسلسل‌گونه دارند و که اگر به ترتیب و درست انجام شود؛ انتقال فن‌آوری سرمزرعه نیز مسیر درستی را طی خواهد کرد.
شیخی با بیان این مطلب که در صورتی که انتقال فن‌آوری به درستی انجام نشود کشاورزان همچنان کم‌سواد باقی می‌مانند، تصریح کرد: در این صورت استفاده از نهاده‌ها و تولید محصولاتی که دچار آلودگی شیمیایی و سموم هستند بالا می‌رود و در سبد غذایی افراد قرار گرفته و منشأ بسیاری از بیماری‌ها می‌شوند.
وی افزود: متأسفانه بیشترین گره کار در ترویج، اجرا و آموزش است و همچنین بهره‌برداران (کشاورزان) که عمدتاً کم‌سواد با سنین بالا هستند با کشاورزی ارگانیک نیز بیگانه‌اند.
هدایت صنعت کشاورزی به سمت آفت‌کش‌های طبیعی با جلوگیری از واردات سموم و محاکمه دلالان
این کار‌شناس اقتصادی کودهای شیمیایی را به عنوان عامل خطرناک در سلامت جامعه عنوان کرد و در بیان راهکارهای این مشکل گفت: با جایگزین کردن کودهای طبیعی، آموزش و نحوه کاربرد آن، پرداخت یارانه و همزمان گران‌کردن کودهای شیمیایی، جلوگیری از واردات سموم و محاکمه دلالان این عرصه می‌توانیم صنعت کشاورزی را به سمت آفت‌کش‌های طبیعی سوق دهیم و کشت سالمی داشته باشیم.
در ادامه این گزارش با یکی از مسئولین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز به گفتوگو پرداختیم.
مصرف کودهای شیمیایی باید حساب شده باشد
معاون فنی بهداشت محیط مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت افزود: به هر حال کود‌ها برای ارتقاء محصولات کشاورزری مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولاً در مهندسی کشاورزی نیز رواج دارند، ولی باید به مقدار مشخص، علمی و حساب شده انجام شود و میزان حل شدن تدریجی آن تحت کنترل مهندسین مربوطه قرار بگیرد.
فرهادی، ضمن اشاره به اینکه قبل از اضافه شدن کودهای حیوانی به خاک باید فرآوری‌های لازم بر آن انجام شود، ادامه داد: همچنین باید در یک بازه زمانی نگهداری شده و از نظر حرارتی تحت کنترل قرار بگیرند، به طوری که باعث از بین رفتن تخم‌های لارو حشرات و انگل‌ها شوند و اگر کود تازه و بدون فرآوری در مزارع و به خصوص در محدوده شهر‌ها استفاده شود می‌تواند عواقب خطرناکی همراه داشته باشد.
این مقام مسئول ادامه داد: زمانی که مواد مضر احتمالی در کود به گیاهانی مثل گیاهان بوته‌ای مثل تربچه یا انواع صیفی‌جات که در سفره غذایی مردم وجود دارد برسد به تدریج به حالت در بدن انسان جمع شده و سلامتی وی را تهدید می‌کند.
معاون فنی بهداشت محیط مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اشاره به اینکه وزارت بهداشت مسئولیت نظارتی بر محصولات کشاورزی را به عهده دارد، تصریح کرد: ما سعی می‌کنیم نمونه‌های محصولات کشاورزی را در آزمایشگاه‌ها مورد سنجش قرار داده و حساسیت لازم را به وزارت جهادکشاورزی اعلام کنیم و آن‌ها نیز بر اساس کد گذاری میزان استفاده از سموم را مشخص کنند، چرا که وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی حلقه‌های به هم مرتبطی هستند که باید تلاش کنند محصولات کشاورزی سالم را به دست مصرف کننده برسانند.
فرهادی، در پاسخ به سؤالی در زمینه پرداخت یارانه به محصولات ارگانیک و گران کردن کودهای شیمیایی به خبرنگار سینا گفت: به طور طبیعی تولید محصولات ارگانیک در کشور در سطح خوبی قرار دارد به شرط اینکه به معنای واقعی ارگانیک باشند، یعنی مراقبت‌های زمین، آبیاری، خاک و کود در آن رعایت شده باشد که البته جزء وظایف اصلی ارگان‌های متولی است.
وزارت بهداشت از محصولات ارگانیک واقعی حمایت می‌کند
وی ادامه داد: ولی وزارت بهداشت از محصولات ارگانیک واقعی که خوب آزمایش شده باشند و در یک بازه زمانی تحت کنترل قرار گرفته باشند حمایت می‌کند که البته در همه جای دنیا محصولات ارگانیک به میزانی نیست که قوت غالب مردم را تأمین کند و از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه نیست و بهترین راه ضمن حمایت از محصولات ارگانیک، کنترل انواع کود‌ها بخصوص کودهای شیمیایی، سموم و آفت‌کش‌های مختلف است.
تحقیقات و نتایج علمی زمانی ارزش دارد که کاربردی باشد
این مقام مسئول در پاسخ به سؤالی درباره اینکه چرا انتقال فن‌آوری از تحقیقات تا سرمزرعه به درستی انجام نمی‌شود، تصریح کرد: به هر حال تحقیقات و نتایج علمی زمانی ارزش دارد که کاربردی باشد و این موضوع مهم در حیطه سازمان ترویج کشاورزی است که وظیفه دارد علم را با تجربه گره بزند و هر زمان که بتوانیم این کار را به خوبی انجام دهیم نتایج بهتری حاصل خواهد شد و هماهنگی ارگان‌های مربوطه در این زمینه کارگشا خواهد بود.
در روند این گزارش اسفندیار قربانی، مسئول بسیج کشاورزی سپاه قدس گیلان در پاسخ به سؤال خبرنگار سینا درباره نحوه درست مصرف انواع کودهای شیمیایی و آلی در صنعت کشاورزی گفت: استفاده از کود‌ها یکی از توصیه‌های مهم در بخش کشاورزی است، اما نکته مهم این است که قبل از استفاده باید آزمایش‌های لازم بر اساس نوع خاک و محصولات کشاورزی برای تعیین نیازمندی‌های خاک صورت بگیرد.
مسئول بسیج کشاورزی سپاه قدس گیلان افزود: همچنین نیازمندی خاک و محصول کشاورزی میزان مصرف کودهای مختلف را مشخص می‌کند که البته توصیه ما استفاده از کود آلی است که به صورت کمپوست، حیوانی و ارگانیک در بازار موجود است، چرا که به این ترتیب محصولات ارگانیک و سالم‌تری به دست خواهد آمد.
کودهای شیمیایی نسبت به کودهای آلی ارزان‌تر و مصرف آن نیز آسان‌تر است
قربانی، در پاسخ به سؤالی درمورد قیمت این کود‌ها و تأثیر آن بر میزان استفاده انواع آن در کشاورزی تصریح کرد؛ با توجه به اینکه کودهای شیمیایی نسبت به کودهای آلی ارزان‌تر و مصرف آن نیز آسان‌تر است بیشتر مورد استقبال کشاورزان قرار دارد در حالی که مصرف کودهای آلی با سختی‌هایی زیادی همراه است.
وی با توضیح انواع کودهای شیمیایی که بر اساس نیازمندی‌های خاک تولید شده است به مهم‌ترین آن‌ها اشاره و تصریح کرد؛ کودهای نیترات، فسفات و پتاسیم از انواع قالبی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و با توجه به نوع محصول کشاورزی نحوه استفاده کود‌ها مشخص می‌شود، مثلاَ در محصول برنج کود فسفر (کود سیاه) باید قبل از اولین کاشت در مزرعه مورد استفاده قرار گیرد.
کاهش فاصله کشاورز سنتی با کشاورز نخبه در سایه آموزش‌های علمی
مسئول بسیج کشاورزی سپاه قدس گیلان در پایان به آموزش کشاورزان در زمینه‌های مختلف اشاره و تأکید کرد: در حال حاضر مهندسین بسیجی کشاورزی در قالب طرح بسیج همگام با کشاورزی در جهت علمی کردن کشاورزی در کشور مشغول فعالیت هستند که بیش از ۶۰ هزار نفر در روستا‌ها در ارتباط مستقیم، به کشاورزان آموزش می‌دهند و ضمن بیان توصیه‌های علمی لازم سعی می‌کنند تا فاصله کشاورز سنتی با نخبه را کاهش دهند.
استفاده غیر منطقی و بی‌رویه کودهای شیمیایی مهم‌ترین عامل شیوع سرطان معده در کشور
علی‌اکبر حاج‌آقا محمدی، در گفتوگو با ایرنا ضمن بیان اینکه استفاده از کودهای شیمیایی در مزارع فاقد کنترل و نظارت است، گفته است افزایش بی‌رویه سموم و نیترات در موادغذایی و آب آشامیدنی توسط باکتری‌ها در معده به ماده سرطان‌زای نیتریت تبدیل می‌شود.
وی با اشاره به این مطلب که سرطان معده شایع‌ترین سرطان در ایران است، توضیح داد: مصرف نکردن غذاهای آماده و حاضری مانند سوسیس و کالباس، مصرف سبزیجات سالم و تازه و نظارت و کنترل مکرر بر استفاده منطقی از کودهای شیمیایی شیوع سرطان معده را کاهش می‌دهد.
به گزارش خبرنگار سینا، در پایان این گزارش باید تصریح کنیم استفاده از کودهای شیمیایی در دنیای امروز امری غیرقابل انکار است که خواسته یا ناخواسته در عرصه کشاورزی رخنه کرده و قدر مسلم انسان، طبیعت، حیوانات و گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما آنچه مسلم است در دنیایی که هر روز دستخوش تغییرات گوناگون است همه مسئولین مرتبط باید با برنامه‌ریزی مناسب راه را برای ورود و افزایش بی‌رویه سموم شیمیایی تنگ‌تر کرده و سلامت مردم را در اولویت قرار دهند چرا که به گفته کارشناسان راه امنیت ملی ما در امنیت غذایی است و راز حفظ امنیت غذایی در تولید ارگانیک و غذای سالم، طبیعی و دست نخورده است.
انتهای پیام/
