تک فرزندی برابر با تدارک آجرهای خانه سالمندان

در گذشته والدین به علت نیاز نیرو برای کشاورزی و دامپروری به داشتن فرزند بیشتر مخصوصا پسر علاقه زیادی داشتند، اما با تغییر سبک زندگی از سنتی به مدرن فراگیری سبک زندگی مصرفی، بی ثباتی اقتصادی برآمده از تورم و بیکاری ، ضعف سیاست ها و برنامه های دولتی، گسترش کارهای خدماتی و ارتباطی و شاغل بودن والدین و نداشتن وقت کافی برای تربیت بیش از یک فرزند، داشتن آپارتمان های کوچک، کمال گرایی کاذب، بازنمایی تصویر خانواده در رسانه های جدید که خانواده های تک فرزند خوشبخت و خانواده های پر فرزند را آشفته و پراختلاف به نمایش می گذارد، سبب تغییر نگرش ها و ارزش ها و گرایش خانواده ها به فرزند آوری کمتر شد.

در تابستان 1391 در شهر تهران، روی افرادی که یک فرزند زیر پنج سال دارند، پزوهشی انجام شد که نشان داد 35 درصد از این پدران و مادران می خواهند همان یک فرزند را داشته باشند و نزدیک به 55 درصد بر ان اند که دو فرزند داشته باشند و نزدیک به 55 درصد بر ان اند که دو فرزند داشته باشند و 8 درصد از آنان خواهان سه فرزندی و تنها یک درصد خواستار بیش از سه فرزند هستند.

پدیده تک فرزندی از جوانب مختلف قابل بررسی است به همین بهانه به سراغ تعدادی خانواده تک فرزند رفته و گفتگویی با آنها انجام داده است، گویا مردم حرف های زیادی برای گفتن دارند.

مادر 30 ساله ای می گوید: پسر من خواهر برادر ندارد اما در عوض تمام امکانات رفاهی را دارد و من ترجیح می دهم تمام انرژی خود را صرف تک فرزندم کنم.

پدر 33 ساله می گوید: هم اکنون با داشتن یک فرزند 10 ساله در یافتن خانه استیجاری با مشکل مواجه هستم و مشاورین املاک ابتدا تعداد اعضای خانواده را می پرسند.

فاطمه ۱2سال دارد و تنها فرزند خانواده است. پدرش و مادرش شاغل هستند، او می گوید: همه بچه های فامیل به دلیل داشتن اتاق شخصی و امکانات رفاهی به من حسودی می کنند ولی من به برادر و خواهر آن ها حسودی می کنم.

مادری 48 ساله می گوید: ما یک موقع سرمایه ای نداشتیم و خواستیم فرزند آوری رو مدیریت کنیم و حالا که پا به سن گذاشتیم امکانات رفاهی خوبی داریم ولی زمان فرزند آوری گذشته است، چه خوب بود که عاقبت اندیشی می کردیم، چرا که فرزندان سرمایه زندگی هستند.

بچه های تک فرزند در آینده وقتی مشغول زندگی خود می شوند برگشت آن ها به خانواده و یاری دادن آن ها به والدین کم رنگ تر می شود، و مشغله های زندگی و زن و فرزند وقت یاری رساندن به والدین را به آنها نمی دهد و در سنین بالاتر آنها را واگذار به خانه سالمندان می کنند، در حالی که در آموزه های دین، احسان به والدین بسیار توصیه شده است.

خانه سالمندان که می روی پدر و مادرهایی را می بینی که می گویند که ما فراموش شده ایم، وقتی از آنها سوال می شود چند فرزند دارید متوجه می شویم تعداد فرزندان آن ها کم است. این موضوع به نوعی گسلی در حوزه خانواده ایجاد می کند و ارتباطات عاطفی بین آن ها کمتر می شود.

یک روانشناس با بیان اینکه تک فرزندها در معرض آسیب های روانی و اجتماعی هستند گفت: خودمحوری بودن در راس هرم قدرت خانواده و قانون شکنی از جمله پیامدهای تک فرزندی است و فرزند سالاری مانع شکل گیری شخصیت فاعل فرزند می شود.

زهرا رحیمی افزود: اینگونه کودکان غالبا فرد گرا، درونگرا،حساس، زود رنج و پرتوقع هستند و از جامعه پیرامون شان انتظار دارند همانند والدین با آن ها رفتار کرده و چتر حمایت خود را بر سر آنان بگسترانند.

وی زندگی در کنار برادر یا خواهر را تقویت روحیه جامعه گرایانه کودک دانست و اظهار کرد: تک فرزندها به دلیل نداشتن مهارت حل تعارض ها و هم دلی و هم سویی با افراد خانواده، گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان خود دارند و توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی و ترس یا تنفر از حضور در گروه های اجتماعی دارند.

روانشناس خاطر نشان کرد: تک فرزندان به دلیل زندگی در یک محیط بزرگسال از لحاظ روحی و روانی بسیار سریعتر رشد می‌کند و دنیا را از دید بزرگسالان می بیند. حضور در چنین خانواده ای که فقط شامل افراد بالغ است سبب بلوغ زودرس کودک می شود.

رحیمی گفت: کاهش وابستگی فرزندان به خانه و خانواده در خانواده های تک فرزند سبب احساس تنهایی عمیق، ترویج فرهنگ استقلال طلبی، افزایش میل به فرار، کم شدن قبح تک زیستی و تجرد، کاهش قداست و اهمیت تشکیل خانواده و افزایش سن ازدواج می شود.

وی همچنین انجام مشاوره های روانی برای فرزندان خانواده های تک فرزند و شناسایی مشکلات روحی آنان را بهترین مساعدت به آینده این گونه فرزندان دانست.

مسئله افزایش فرزندان مسئله ای است که باید حل ریشه ای آن در راس تصمیمات و برنامه های دولتمردان قرار گیرد چرا که بدون شک خانواده های تک فرزند قبل از حل مشکلات اقتصادی و فرهنگی اقدامی برای فرزندآوری بیشتر انجام نخواهند داد.

به هر حال در وضعیت کنونی شاهد تحولی اساسی در توان ما نباشد اما برای تحولا ت اندک هم تا جای ممکن باید چاره اندیشید. که می توان به موارد زیر به عنوان بخشی از راهبردهای موثرتوجه کرد:

استفاده از آموزه های دینی:

استفاده از آموزه های دینی که با اگاهی دادن به رزاق بودن خداوند نگرانی از فرزندآوری را می زدایند همانند:

وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّاللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللّهُ لِکُلِّ شَیْء قَدْراً:

و او را از جائى که گمان ندارد روزى مىدهد; و هر کس بر خدا توکّل کند، کفایت امرش را مىکند; خداوند فرمان خود را به انجام مىرساند; و خدا براى هر چیزى اندازهاى قرار داده است! (آیه 2 سوره طلاق)

وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِيَّاکُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کانَ خِطْأً کَبيراً:

و فرزندان خود را از ترس فقر و تنگدستی نکشید ، ماییم که آنها و شما را روزی می دهیم حقا که کشتن آنها گناهی است بزرگ.(آیه 31 سوره اسرا)

قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَيْکُمْ أَلاَّ تُشْرِکُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتي‏ حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ

بگو بیایید تا برایتان بخوانم آنچه را که پروردگارتان بر شما حرام کرده ، اینکه چیزی را با او شریک مکنید و با پدر و مادر به نیکی رفتار کنید و فرزندان خویش را از بیم فقر مکشید که ما شما و ایشان را روزی می دهیم و به کارهای زشت آنچه عیان است و آنچه نهان است نزدیک مشوید و نفسی را که خدا کشتن آن را حرام کرده جز به حق مکشید اینها است که خدا شما را بدان سفارش کرده است شاید تعقل کنید.(ایه 151 سوره انعام).

برخی روایات دینی به راحتی مطلوب بودن زیادی فرزند را بیان کرده اند به عنوان مثال، از امام صادق (ع) نقل شده که پیامبر اکرم(ص) فرمود:که زیاد فرزند بیاورید تا فردا روز در قیامت به زیادی جمعبت شما بر دیگر امت ها چیرگی یابم و افتخار کنم (محمدبن حسن حرعاملی،وسایل الشیعه، ج 21،ص 358)

اصلاح نظام تربیت:

در بخش غیر رسمی تربیت، اصلاح رویکرد رسانه ملی به جمعبت و استفاده عناوین و پیام هایی که آثار خود را در رشد جمعیت نشان می دهند بسیار مهم است

در بخش تربیت آموزش و پرورش هم باید با تغییر رویکرد، ارزش های مربوط به خانواده را پررنگ کرد.

اعمال سیاست های تشویقی

هم اکنون بسیاری از کشورهای توسعه یافته که که زنگ خطر کاهش جمعیت را به گو ش خود شنیده اند سیاست های تشویقی نسبت به فرزندآوری بیشتر را در پیش گرفته اند.

سخن پایانی....

بهتر است قدری در باورهایمان تامل کنیم و از هزینه نگهداری از فرزند نترسیم و بدانیم که روزی رسان خداست و از طرف دیگر باور داشته باشیم که کیفیت بالای تربیت، صرفا در تک فرزندی نیست و چه بسا با حضور فرزندان بیشتر، موفقیت در تکمیل فرآیند تربیت، بیش از پیش می شود.

منبع: شبنم‌ها

انتهای پیام/